We horen nu voor het zesde opeenvolgende jaar dat de crisis ‘overwonnen’ is en dat er binnenkort weer opgelucht adem gehaald kan worden en tijden van riante groei zullen aanbreken. Dat zijn dan altijd mainstream economen en politici die dat verklaren. Daar staat een hoop scepsis tegenover, en ook onderbouwde meningen dat we nog steeds gevaarlijk onstabiel bezig zijn, schulden nooit meer terug te betalen zijn, en de volgende crisis zo weer toe kan slaan.
Wat is nu de werkelijkheid en vooral: wat moeten we daar mee aan? Na een inleidende aftasting van de recente economische ontwikkelingen (door Alex Beunder, mbv input van Angela Wigger die elders in Europa verplichtingen heeft, beide economen) volgt een debat over een serie actuele kritische positioneringen van ‘links’. Zo was er in december een poging om de Europtop in Brussel massaal te blokkeren, gaat Blockupy weer richting Europese Centrale Bank in Frankfurt optrekken. Ook heeft de Euromemorandum-groep een uitgebreid manifest opgesteld en is er een boek en verklaring voor “een egalitair europa” verschenen.
De verschillende initiatieven worden belicht en besproken. Mmv. Kris Scholl (Univ. Louvain-La-Neuve) en Willem Bos (Ander Europa).
De crisis heeft grote ellende veroorzaakt in Nederland valt 1/10 onder de armoedegrens, dat wil zeggen dat men zich niet in zijn basisomstandigheden kan voorzien en uit huis dreigt te worden gezet. In Europa is dat ¼. In 2013 stijgt de economie, maar dat is niet anders dan daling van de krimp. Er zijn echter ongunstige factoren doordat nu in Azië en Afrika de tot dan toe nog groeiende landen te maken krijgen met problemen.
Alex voorziet twee scenarios: het minder sombere A en het meest sombere B.
Scenario A: Voorlopig blijvende geldigheid van de conjunctuurschommelingen volgens de golven van Kondradjef.
1945-1970 economische groei; 1970 stagnatie en kunstmatige instandhouding van het systeem door leningen, met name aan derde wereldlanden, maar ook door hypotheken. In 1980 is blijkens een grafiek <10% van het gewonnen kapitaal beleend, nu 40%. Opeenvolging van impulsen en bubbels, die in 2004 en 2008 platzen. De oorzaak daarvan is dat in deze periode in samenhang met de bedrijfswinsten de koopkracht niet gestegen is. Een grafiek laat zien dat overal ter wereld van de winsten steeds minder in arbeid is geïnvesteerd. (signalering door de ILO). Opvallend is in een andere grafiek dat de relatieve stijging van de winsten uit kapitaal gelijk opgaat met de relatieve stijging van het aantal gevangenen.
De oplossing zou de Keynesiaanse oplossing van de jaren 30 moeten zijn, door de economie door de staat te laten aanjagen. Er zijn middelen daartoe voorhanden, maar de politieke wil daartoe ontbreekt. Dit beleid zal moeten worden gevorderd door opstanden.
Een bijkomende factor is de klimaatverandering, die leidt tot milieuheffiugen..
Tegenover de eis van factoren die bevorderen dat de bedrijfswinst door productie wordt vergroot staat ook de eis van milieubelasting om technologie te bevorderen die emissies voorkomt.
Scenario B: Systeemcrisis, het einde van een tijdperk,.voorspeld door Wallenstein. Factoren zijn:mondiaal: de afname van arbeidskracht in de productiesystemen, de schaarste van plaatsen waar afval kan worden geborgen, de schaarste van grondstoffen (bijvoorbeeld: Peak oil). Dit leidt tot het einde van het kapitalistische systeem. Wij komen dan in een transitiefase, die kan leiden tot een absolute fascistische dictatuur of tot een decentraal stelsel van egalitaire economieën. Willen we het laatste doel bereiken, dan kunnen kleine mobilisaties een gunstig effect hebben, Misschien komt de transitie op tijd voordat overvloed aan CO2 het klimaat definitief bepaalt (en de wereld het klimaat gaat aannemen van de planeet Venus).
Vanuit de zaal verschillende opmerkingen.
* Economische grafieken en statistieken worden soms vervalst. De consumerproduct index waarmee inflatie of het minimale bestaan wordt berekend, wordt vaak gewijzigd.
* Willem: De crisis van 1929 is niet door Keynes opgelost, maar door de Tweede Wereldoorlog. Het startpunt van de economische groei in 1945 was beduidend lager door de verwoestingen van de oorlog. Jan: Keynes had effect in de VS, in de oorlogsindustrie voor en tijdens die oorlog en bij overproductie daarna door de Marshallhulp om afzetgebieden in Europa terug te winnen. Maar ook dan lijkt alleen een ‘aanval van aliens’ soelaas te kunnen bieden
* In een wereldeconomie die wordt bepaald door het imperialisme is een systeemcrisis onvermijdelijk. Na 1995 dalen wel de winsten maar niet de behoeften van de mensen ten koste waarvan de winsten als gevolg van het neoliberalisme zijn gestegen.
Oplossingen
Er zijn verschillende perspectieven:
1 Het wordt erger, en de staat neemt de macht over om ter wille van de economie het menselijk leven te bepalen en eventueel te selecteren (Griekenland, Rusland, China)
2 Er komt een democratisering waarin kan worden besloten tot een krimpeconomie
3 Het model CREA: een neokeynesiaans initiatief dat slechts slaagt als de arbeiders eraan meedoen. Dat laatste wordt in toenemde mate twijfelachting.
Het moet tot actievoorstellen komen.
Wim Bos en Chris; Op 19 december hebben vakbonden de Europtop in Brussel weten te blokkeren. Dat is een exemplarische actie die hier te weinig publiciteit heeft gekregen.
Zie ook website een ander europa http://www.andereuropa.org/links-verzet-tegen-de-eu/europese-top-kan-slechts-achter-zware-politiecordons-doorgaan/
Zie ook Blockuppy
Discussie voeren over ecosocialisme: andere bronnen van energie dan fossiele brandstoffen (elektriciteit uit zon en wind).
Acties in Oost Groningen tegen de gaswinning.