Inleiding
Het lijkt in Nederland steeds moeilijker om mensen te mobiliseren, zeker voor grote militante acties. Dat is problematisch, want acties zijn juist een manier waarop ‘gewone mensen’ zich kunnen verdedigen en verandering kunnen beginnen.
– Niet altijd al zo geweest: vroeger waren er veel bezettingen, stakingen, kraakpanden enz.
Wat is hier de oorzaak van, en wat kunnen we eraan doen? Dat wordt deze workshop bekeken, maar we moeten niet nostalgisch worden. Enkele opmerkingen vooraf:
– Dit is niet enkel een Nederlands fenomeen.
– We moeten niet proberen dit alleen op te lossen, maar elkaar opzoeken: we kunnen bijvoorbeeld leesgroepen opstarten om het probleem samen te onderzoeken à schuingedrukte namen in dit verslag zijn boekentips!
Voorbeelden
– Begin jaren ’80: grote en breed gesteunde kraakbeweging, boycotten metro in Amsterdam, ook ‘gewone’ mensen deden mee en hingen posters voor hun ramen, denk aan kernenergie
– Jaren ’90: al moeilijker, maar toch nog 30.000 op de been voor protest tegen geweigerd asiel van Chileense activisten
– Nu: niemand doet mee met de Koerdische gemeenschap? Bezuinigingsmaatregelingen Griekenland? Vluchtelingen? EU-top in het scheepvaartmuseum kreeg ook weinig aandacht. Opmerking: Fair City in Amsterdam is veel van plan!
– Het idee dat opstand niet in de Nederlandse genen zit is onzin. Historische voorbeelden:
– Wederdopers
– Arbeidersorganisaties (o.a. de anarchistische)
– Dollemina’s, veel feminisme
– Provo’s
– Kraakbeweging
Analyse van het probleem
George Katsiaficas: socioloog die uitgezocht heeft hoe het kan gebeuren dat samenlevingen ‘exploderen’ en zich op grote schaal gaan organiseren.
– Zuid-Korea ’88: militaire basis ingenomen.
– Eros-effect (van Marcuse): moment waarop mensen een gemeenschappelijke liefde ontdekken, waardoor ze alles opzij zetten om nieuwe waarden na te streven. Nooit eeuwig, maar de samenleving is nooit meer helemaal hetzelfde.
– Imagination of the New Left: erspreiding van mei ’68 over de hele wereld.
– Orgasms of History: boek van Yves Fremion over hetzelfde thema, vooral massapsychologie
Neoliberalisme is ook deel van het probleem: geen tijd meer om je te organiseren, teveel bezig met werk en huisvesting. Studenten hebben ook minder tijd. Maar deels is het geen tijd meer hebben misschien ook een illusie?
NGO’s zijn in het vacuüm van sociale bewegingen gesprongen en beweren de burgers te vertegenwoordigen en in hun plaats actie te voeren. Lastig dat ze proberen te sturen naar parlementaire besluitvorming en compromissen. Toch doen ze vaak wel goede dingen.
– Protest Inc.: The Corporatization of Activism: van Peter Dauvergne, Genevieve LeBaron, over hoe politieke en sociale activiteiten geprofessionaliseerd worden.
– Languages of the Unheard: Stephen D’Arcy, pleidooi voor geweld om je stem te laten horen als je geen andere middelen hebt.
Ook lastig is het dat vormen van bestuur veranderd zijn: er zijn veel meer niveaus en er is steeds minder transparantie, denk maar aan het Europese niveau. Verkiezingen zijn steeds minder populair, we moeten in dat politieke vacuüm actief zijn.
– Ruling the Void: the Hollowing of Western Democracy: Peter Mair
Aanzetten tot oplossing
Dat waren enkele aspecten van het probleem, maar wat gaan we eraan doen?
– Enerzijds protest genereren en anderzijds een structurele sociale beweging opbouwen.
– Blockupy is een mooi voorbeeld, maar wat mensen moeten weten is dat zulke acties heel veel (soms saaie) voorbereiding vergen: veel vergaderen, bedenken hoe je aan geld komt, etc.
– Social Strike, een Italiaans initiatief, info op globalinfo.nl. De stad is nu eigenlijk onze fabriek, iedereen moet erin samenleven en alle burgers hebben gemeenschappelijke belangen: proberen om verschillende groepen samen te krijgen voor een echt sociale beweging.
– 1 maart: actie in de Apple Store in Amsterdam
– Ende Gelände (zie verslag van de workshop hierover op dezelfde dag), zorgen dat de drempel laag genoeg is voor onervaren mensen, NGO’s zijn hier ook een moeilijk feit.
– Kampen enzo zijn heel handig, plekken om elkaar op een fijne manier te leren kennen.
Discussiedeel
Ten eerste werden er acties genoemd die wel degelijk plaatsvinden: Nieuwe Universiteit, acties tegen TTIP enz. Veel mensen lijken hun tijd en energie nu meer in duurzaam en bewust consumeren te steken, en zijn dus meer op individueel vlak bezig. Je wilt hen activeren, maar hun project ook niet als nutteloos afdoen.
Iemand oppert dat mensen misschien te weinig plannen: we moeten niet vergeten dat veel voorbereiding nodig gaat blijven. Mensen worden meer passief en consumptief. Massa-bewgegingen opbouwen is iets dat op lange termijn moet gebeuren. Daarvoor moeten we wellicht buiten onze activisten-bubbel stappen en kijken voor wie je actievoert, kijken wie zelf de verandering kan brengen en praten met verschillende groepen.
Demo’s zijn niet de beweging zelf, maar het product van zeer veel voorafgaand werk.
Er wordt nog opgemerkt dat in activisme de nadruk soms teveel wordt gelegd op het snel oplossen van grote problemen. Klein beginnen geeft mensen juist meer energie. In je eigen achtertuintje. Het hoeft niet altijd via het stramien van informeren en mobiliseren te gaan, je kunt ook gewoon wat doen! Een soort volkskeuken in Groningen waar allerlei mensen op af komen, wordt als voorbeeld gegeven. Mensen die zulke dingen organiseren noemen zich niet altijd activisten, maar zijn dat wel!
Verslag door Emma Moormann